Lễ hội bỏ mả: Tín ngưỡng độc đáo của đồng bào Tây Nguyên

Lễ hội bỏ mả được xem như sự kiện độc đáo nhất của Tây Nguyên. Thể hiện tình cảm, sự tiễn đưa của cả gia đình dành cho người quá cố.

Tây Nguyên, vùng đất khiến du khách choáng ngợp bởi khung cảnh thấm đượm hơi thở của núi rừng hùng vĩ. Hơn thế, những sự kiện mang đậm bản sắc văn hóa khiến bao người ấn tượng, thổn thức mãi không thôi. Đặc biệt phải nhắc tới hội Pơ-thi với nhiều cuộc vui ý nghĩa.

Lễ hội bỏ mả: Lễ hội mang tính cộng đồng

“Tháng 3, mùa con ong đi lấy mật, con voi xuống sông uống nước, mùa em đi phát rẫy làm nương”. Đây cũng là thời điểm khắp buôn làng rộn ràng trong tiếng cồng chiêng của các hoạt động truyền thống. Khoảng thời gian đẹp đẽ ấy, đồng bào Tây Nguyên cũng tổ chức lễ hội bỏ mả.

Lễ hội bỏ mả mang tính cộng đồng

Dù là nghi thức tang ma nhưng theo quan niệm dân bản đây như ngày hội của cả cộng đồng. Đến với sự kiện du khách được hòa mình vào tiếng cồng chiêng cùng nhịp điệu vòng xoang nối liền bất tận. Mọi người thay nhau ăn uống nhảy múa tại nghĩa địa, quanh khu nhà mồ.

Trong buổi lễ, khi nhóm người hóa trang xuất hiện được xem như thời khắc được mong chờ nhất. Cộng đồng Tây Nguyên gọi đây bằng các Bram, những hồn ma hiền bảo vệ cho người quá cố hay hiện thân của họ về chung vui với buôn làng.

Xuyên suốt thời gian tổ chức, tính cộng đồng thể hiện rõ qua từng hành vi cụ thể. Với sự chỉ huy của bậc cao niên, mọi thứ diễn ra răm rắp, mỗi người một việc từ vào rừng lấy gỗ tới lấy nước, lót lá, mài dao…

Tổ chức lễ phá bỏ nhà mồ như thế nào?

Theo tập tục cổ truyền, sau khi chết, linh hồn vẫn có sự ràng buộc với người sống. Chỉ khi làm hội Pơ-thi thì mối quan hệ này mới chấm dứt. Hương hồn đi đầu thai, thân quyến yên tâm làm ăn lo cuộc sống.

Đánh cồng chiêng quanh nhà mồ trong lễ bỏ mả

Lễ bỏ mả còn gọi là hội Pơ-thi được tiến hành sau khi gia đình có người mất được 1 hay 3 năm. Hoạt động này diễn ra trong ba ngày với nhiều nghi lễ khác nhau. Mỗi thủ tục mang một ý nghĩa sâu sắc lưu truyền cho tới bây giờ.

Những ngày trước hội Pơ-thi

Để công việc ngày cúng diễn ra thuận lợi, gia chủ chọn ngày giờ tốt sau đó chuẩn bị đồ lễ rồi báo tin cho họ hàng cùng toàn thể buôn làng tới dự. Đây được xem như thời điểm chia tay lần cuối với người đã khuất. Đồng thời bày tỏ sự biết ơn của chủ nhà với dân làng.

Ngày đầu tiên của hội phá bỏ nhà mồ

Khởi đầu cho cuộc vui bằng hoạt động bầu người điều hành toàn bộ nghi lễ. Họ gồm những bậc cao niên an hiểu tục lệ, văn khấn của Plơi. Trong đó có 1 chủ nhang là thầy cúng và 2 phụ lễ đã từng khiêng đầu và chân người quá cố trong lễ đưa tang.

Tiếp đó, chủ nhang thay mặt gia đình thông báo thời gian, lịch trình cùng các vấn đề liên quan tới sự kiện cho người chết ngay tại mộ. Cuối ngày, mọi người về lại nhà làm mâm cúng tổ tiên xin cho linh hồn được về cội nguồn ở thế giới bên kia.

Ngày thứ 2 diễn ra lễ hội

Ngày thứ 2 được xem như tâm điểm sự kiện. Do đó, diễn ra nhiều nghi thức như:

●        Đập heo, gà: Nhà chủ thực hiện trước khi ra mả rước hồn ma về.

●        Rước hồn ma: Khi dựng xong phần cơ bản của nhà mồ, chỉ chờ đặt Kagor. Lúc này thầy cúng, 2 phụ lễ và đội Mã cúng ở cây cột đầu mời linh hồn về nhà dùng cơm. Tiếp đó, tế tại cột chân nhà mồ nơi có thức ăn cùng vò rượu cần.

●        Lễ tuần mả: Nhằm báo cáo với gia tiên việc chủ nhà chính thức làm nghi thức cắt đứt với người đã khuất.

Đây là thời điểm họ hàng thân tộc cùng dân bản ăn bữa cơm cuối cùng chia tay với hương linh. Đồng thời cũng thể hiện sự biết ơn của gia đình với toàn thể đồng bào.

Ngày thứ 2 diễn ra lễ hội

Ngày cuối cùng của lễ bỏ mả

Lúc này họ hàng, dân bản đã tới đông đủ, nghi lễ tiễn đưa người chết chính thức diễn ra. Sau khi chủ nhang cúng xong, người nhà vào khóc lần cuối với linh hồn. Tiếng trống, cồng chiêng nổi lên đưa tiễn người đã khuất về cõi vĩnh hằng.

Mọi người đeo mặt nạ, diễn rối, phụ nữ thì múa vòng quanh nhà mồ với trang phục trang nghiêm. Sau khi hoàn tất mọi thủ tục, gia đình không còn liên quan tới người quá cố. Họ có thể dự cuộc vui cùng buôn làng. Khi đó, lễ hội bỏ mả cũng chấm dứt, nhà mồ bị bỏ hoang từ đây.

Tổng kết

Mang đậm ý nghĩa nhân văn, hội Pơ-thi ghi dấu việc đoạn giao giữa người sống và linh hồn. Thể hiện tình cảm, sự tiễn đưa của cả gia đình dành cho người quá cố.

Trong thời khắc này, chính công đồng các dân tộc Tây nguyên như trải lòng mình qua tình cảm chân thành. Nhờ đó tính kết nối giữa dân bản với nhau và với thần linh vạn vật được nâng cao.

Hy vọng bài viết đã giúp đọc giả hiểu rõ hơn về lễ hội bỏ mả. Theo dõi web để cập nhật nhiều điều thú vị khác bạn nhé!

Theo Truyenhinhdulich.vn

4.9/5 (6 votes)